FINDIKLI'NIN TARİHİ
I. DÜNYA SAVAŞINDA FINDIKLI'NIN İŞGALİ VE KURTULUŞU:
I. Dünya savaşında Ruslara karşı açılan Doğu Cephesindeki yenilgi Rus Ordu-larının Fındıklı'ya kadar ulaşmasına neden oldu. Arhavi'deki direnişi kıran Rus Ordusu muhtemelen Şubat 1916 da Fındıklı Rus ordusu işgaline girmişti. Yöre insanı büyük ölçüde 'muhacirlik' adı verilen göç hareketine katıldı. Fındıklı ve Karadeniz sahilini 3. Orduya bağlı 53. alay müdafaa ediyordu. Ordu kumandanı Haci Hamdi Paşa idi. 53.alay kumandanı ise Yarbay Ali Rıza bey idi. Fındıklı müdafaa hattı iken merkez komutanlığı binası olarak Tahiroğlu Hafız'ın evi kullanılıyordu. Merkez kumandanlığın da teğmen rütbesinde Kadıoğlu Salim Efendi görev yapmaktaydı.
Fındıklı'daki büyük direnişe rağmen Şubat 1916 da Fındıklı Rus işgali altına girmiş oldu. Fındıklı'nın müdafaasında görev alan yedek subaylardan Mustafa Şahinler, Salim Kadıoğlu ve Rifat Kalpak büyük yararlıklar gösterdiler. Salim Kadıoğlu'ndan Hamdi YAZICI'nın naklettiği bilgilere göre. "Düşman büyük bir kuvvetle 1916 Şubat ayının bir gecesinde Türk kuvvetlerini kuşatma hareketine geçti. Kuşatma haberi sabaha yakın bir saatte birliklerimize ulaştı. Onadi ve Kamaşane ile Hara bayırındaki birliklerimizi yok etmek istiyorlardı. Bu sırada bir Rus torpidosu Mekiskir de demirlemiş ve mütemadiyen buraları bombalıyordu. Giderek daralan düşman çemberi birliklerimiz arasındaki haberleşmeyi de kesti. Kurtuluşu geri çekilmekte bulan subaylarımız bu emri birliklerine ulaştıramıyorlardı. Kamaşane deki birliklere geri çekilme emrini ulaştırmak isteyen er ve çavuş şehit edildi. Karargahta bulunan genç teğmen Salim efendi bu görevi gönüllü olarak üstlendi. Kamaşane ye geri çekilme emrini ulaştırarak buradaki birliklerimizin imha olmasını önledi. Geri çekilen birliklerimiz küçük bir kuvveti burada bırakarak kurtuldular. Burada kalanlardan İstanbullu Doktor Teğmen ve arkadaşlarının tamamı şehit oldu."
FINDIKLI'NIN İLÇE OLUŞU:
Fındıklı'yı geçen Rus'lar 5 Mart 1916 da Pazar'ı, 9 Mart 1916 da da Rize'yi işgal ettiler. İlerleyişlerine devam eden Ruslar 18 Nisan 1916 da Trabzon'a girdiler. Rusya da başlayan Bolşevik ihtilali Rus ordusunun bölgemizden çekilmesi kararındaki en önemli etken olmuştur. Yaklaşık iki yıl boyunca Rus işgali altında kalan Fındıklı 11 Mart 1918 yılında Rus işgalinden kurtularak tekrar hürriyetine kavuşmuş oldu. İşgal yıllarında 'saltat' diye adlandırılan Rus askerleri Fındıklı da 'Naçalık' adı verilen mülki idare birimi kurdular. İşgal bölgelerinde geçerli olan 'manat' adlı paralarını da buralarda kullanmak üzere bastılar.
01.06.1933 tarihinde Artvin vilayeti Çoruh adı ile Rize iline bağlanmıştır. Üç yıl Rize ye bağlı olan Artvin Çoruh 1936 da Rize’den ayrılmıştır. Artvin ayrılırken Rize’ye bağlı olarak sadece Pazar ilçesi kalmıştır. Viçe (Fındıklı) o tarihlerde bucak durumunda olduğu için Çoruh-Artvin iline bağlı bir ilçe olan Hopa'nın bir bucağı durumunda Artvin'e bağlı idi. Bu yüzden bu tarihlerde doğan Fındıklı'lıların nüfus kağıtlarında Vilayeti Çoruh, Kazası Hopa, Nahiyesi-bucağı Viçe yazılıdır. 11 Haziran 1947 tarihinde çıkarılan 5071 sayılı yasa ile Viçe bucak olmaktan çıkarılıp İlçe haline geldi. 27 Kasım 1953 yılında çıkan 6190 sayılı kanun ile Artvin ilinden alınıp Rize iline bağlandı. Fındıklı’nın ilçe olmasında Mareşal Fevzi Çakmak tarafından ilçeye yapılan bir ziyaretin etkili olduğu anlatılmaktadır.
